Wel deugdelijk bewijsmateriaal, maar geen echte reïncarnatie?

Reïncarnatie is één van de verschijnselen waar men door middel van parapsychologisch veldwerk (relatief) veel goed bewijsmateriaal voor heeft verzameld. Het gaat om het soort gevallen dat onderzocht werd door dr. Ian Stevenson en zijn collega's, van jonge kinderen die op basis van herinneringen correcte informatie zouden bezitten over een overledene die tot dan toe onbekend was bij hun naaste omgeving, en die zich bovendien identificeren met hun herinneringen. Skeptici doen dit soort casussen uiteraard af als volledig verklaarbaar door normale processen, zoals bedrog, zelfbedrog, fantasie en toeval.
Binnen de parapsychologie zelf ziet men doorgaans wel in dat typische reïncarnatiegevallen bij jonge kinderen echt paranormaal kunnen zijn, d.w.z. onverklaarbaar door normale hypothesen. Toch wil dit niet zeggen dat parapsychologen allemaal denken dat de kinderen echt herinneringen aan een eigen vorig leven hebben. Binnen een boeddhistisch kader is dat zelfs onmogelijk, omdat men niet eens gelooft in een substantieel zelf tijdens een aards leven, laat staan in het overleven van zo'n geestelijke entiteit na de dood. Andere parapsychologen kunnen toevlucht nemen tot de theorie dat de kinderen paranormale informatie hebben opgepikt over iemand uit het verleden. Ook hier zit een wereldbeeld achter dat het onmogelijk maakt in reïncarnatie te geloven. Het kan gaan om een algemene theorie volgens welke het bewustzijn nu eenmaal echt gekoppeld is aan het brein en de dood dus niet kan overleven. We zien dit bijvoorbeeld bij de parapsychologen Dick Bierman en Dean Radin. Sommige parapsychologen geloven wel in een leven na de dood, maar zij sluiten reïncarnatie bij voorbaat uit, vergelijkbaar met de aanhangers van de theorieën van Emmanuel Swedenborg.
Een nieuwer 'alternatief' voor echte reïncarnatie is de theorie van de zogeheten parallelle incarnaties. Hierbij zou iemand geen incarnaties achter elkaar beleven, maar een heleboel levens naast elkaar. Je moet je dat zo voorstellen dat tijd een illusie zou zijn en er in werkelijkheid dus ook geen lineaire opeenvolging van momenten of levens bestaat. Deze theorie wordt te hulp geroepen door mensen die graag in twee overlappende tijdvakken tegelijk zouden hebben geleefd, bijvoorbeeld in het geval van schijnbare herinneringen tijdens regressiesessies. Maar ze wordt vooral ook ingezet als uitvloeisel van de oudere theorie (van b.v. de Advaita Vedanta-leer) dat we allemaal manifestaties zouden zijn van één ondeelbare, bovenpersoonlijke geestelijke werkelijkheid. Het zou daarom geen zin hebben om te willen weten welke vorige levens nu precies van jouzelf zijn. Alle levens vinden tegelijkertijd plaats en in feite ben je ook met alle levens verbonden.

Zelf heb ik er geen moeite mee wanneer mensen alternatieve theorieën opstellen om reïncarnatiegevallen bij jonge kinderen te verklaren zonder uit te hoeven gaan van (mijn eigen hypothese van) 'echte' reïncarnatie. Het staat iedereen vrij zelfstandig over deze thema's na te denken.
Het wordt echter anders indien de keuze voor een hypothese die wel uitgaat van persoonlijke reïncarnatie als volstrekt willekeurig wordt voorgesteld, alsof er geen argumenten voor zouden bestaan (zie: Parapsychologisch Reïncarnatieonderzoek) en alsof aanhangers van zo'n 'traditionelere hypothese' direct 'om' zouden gaan als ze beter op de hoogte waren.
Nog erger vind ik het als men stelt dat een echte reïncarnatiehypothese 'allang achterhaald' is door b.v. de theorie van parallelle levens. Niet iedereen is gecharmeerd van de alternatieve theorieën en niet iedereen is overtuigd van de kracht van de argumenten die men ervoor aanvoert. Zoiets hoort geen enkele probleem te zijn wanneer men uitgaat van intellectuele vrijheid en pluralisme.

Titus Rivas